Монография атауы: ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ ЖАҒДАЙЫНДА ОҚУДЫҢ ТАБЫСТЫ БОЛУЫНЫҢ НЕГІЗГІ ФАКТОРЫ РЕТІНДЕ БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ МЕТАКОГНИТИВТІК ҚАБІЛЕТТЕРІН ДАМЫТУДЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ СҮЙЕМЕЛДЕУ

Авторы: Попандопуло Анар Сериковна, Нургалиева Муршида Елубаевна

ISBN 978-601-345-555-6

Қысқаша сипаттама: Монография білім беру мазмұнын жаңарту жағдайында мектеп оқушыларының метакогнитивтік қабілеттерін дамыту мәселесінің теориялық, әдіснамалық және практикалық зерттеуіне арналған.

Бірінші тарауда метатанудың теориялық-әдіснамалық негіздері ашылады: психологиядағы метакогнитивтік бағыт талданады, метакогнитивизмнің зерттеу пәні және жалпы психологиялық санаттармен байланысы нақтыланады, метатанудың құрылымы мен компоненттері (метакогнитивтік білім, стратегиялар және сезімдер) анықталады, сондай-ақ метакогнитивтік функциялардың тұлға құрылымындағы орны көрсетіледі. Метатану мен оқыту процестерінің өзара байланысына ерекше назар аударылған.

Екінші тарауда білім алушылардың метакогнитивтік саласының акмеологиялық аспектісі қарастырылады. Метакогнитивтік қабілеттерді дамыту болашақтың негізгі құзыреттіліктерінің бірі ретінде өзектілігі дәлелденеді. Оқу іс-әрекетіндегі метакогнитивтік процестер, оларды қалыптастырудың педагогикалық шарттары және мектеп оқушыларының метакогнитивтік қабілеттерін дамытудың авторлық моделі ұсынылған.

Үшінші тарауда жаңартылған білім беру жағдайында мектеп оқушыларының метакогнитивтік қабілеттерін дамытуға бағытталған тәжірибелік-эксперименттік жұмыс сипатталады. Білім алушылардың метакогнитивтік қабілеттерін дамытудың психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу бағдарламасы әзірленіп, сынақтан өткізілді, осы процестің технологиялары, әдістемелері мен құралдары ашылды. Ұсынылған модель мен бағдарламаның тиімділігін растайтын тәжірибелік-эксперименттік жұмыстың нәтижелері келтірілген.

Монография психологтарға, педагогтарға, ғылыми қызметкерлерге, докторанттар мен магистранттарға, сондай-ақ метакогнитивтік қабілеттерді дамыту және қазіргі білім беруді жаңғырту мәселелеріне қызығушылық танытатын барлық мамандарға арналған.

Мазмұны:

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монография атауы: БАСТАПҚЫ АЛЮМИНИЙДІ ВАНАДИЙ ҚОСПАЛАРЫНАН ТАЗАРТУ ПРОЦЕСТЕРІН ЗЕРТТЕУ

Авторлар: Куандыков Алмаз Болатович, Быков Петр Олегович

ISBN 978-601-345-631-7

Қысқаша сипаттама: Бұл жұмыста бастапқы алюминийді ванадий мен басқа металдардың қоспаларынан тазартудың кешенді технологиясы зерттелді және әзірленді, ол индукциялық араластырумен бор бар ағындармен өңдеуге, күл-қож қалдықтарынан түйіршікті сүзгілер арқылы сүзуге, содан кейін пайдаланылған сүзгілерді қайта өңдеуге негізделген.

Жұмыс Қазақстан Республикасының басым және мамандандырылған ғылыми бағыты – "Энергетика, перспективалық материалдар және көлік" шеңберінде орындалды (мамандандырылған бағыттар: минералды және органикалық шикізатты терең өңдеу; Табиғи ресурстарды ұтымды пайдаланудың инновациялық әдістерін әзірлеу мақсатында Экология және технологиялар саласындағы пәнаралық ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер) және Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі Ғылым комитетінің "Жас Ғалым" конкурсы бойынша "белсенді беті бар сүзгілерді пайдалана отырып бастапқы алюминийді тазарту технологиясын әзірлеу"МҒМ жобасы бойынша гранттық қаржыландыру. Бұл жұмыста осы тақырып бойынша бұрын жүргізілген зерттеулерге талдау жүргізілді, бұл бірқатар жұмыстарда ұсынылған бастапқы алюминийді ванадий қоспаларынан тазартудың кейбір әдістері кең өнеркәсіптік қолданылмағанын көрсетті.

Алюминийді тазарту үшін ванадийді металларалық қосылыстардың бөлшектеріне байланыстыратын al-B лигатурасын қолдану ұсынылады, содан кейін олар коагуляцияланып, құю шелегінің түбіне орналасады. Алайда, маңызды кемшілік шелектегі алюминийдің тұндыру жылдамдығы болды.

Басқа жұмыстарда электролизерге бор қышқылын (HEBOOK) енгізу бойынша өнеркәсіптік сынақтар жүргізілді (тәулігіне 3 кг). Бұл әдіс жақсы тазалау нәтижелерін көрсетті, бірақ электролизер подинінің тұрақтылығының төмендеуіне және подинде ванадийдің металларалық қосылыстарының жиналуына байланысты электролиз процесінің ток шығысының төмендеуіне әкелді. [18] сондай-ақ, күйдірілген анодтарды (бір анодқа 3 кг-ға дейін) өндіруде анодтық массаға бор қышқылын (HEBOOK) енгізу әдісі сипатталған, бұл дайын алюминийдегі ванадийдің айтарлықтай төмендеуіне әкелмеді және алдыңғы әдіске тән кемшіліктерге ие болды.

Осылайша, сипатталған әдістер дайын алюминийдегі ванадийдің айтарлықтай төмендеуіне әкелмеді және олардың тек біреуі ғана бор қышқылын құю бөлімінде алюминийді құю процесінде құю машинасының қалыптарына құю кезінде ванадийдің (4-6 ppm) шамалы төмендеуін көрсетті.

Жұмыстардан Al-V-B жүйесіндегі химиялық реакциялардың жүруі күрделі екені белгілі. Al-B негізіндегі лигатуралармен тазартылған кезде vb2 қосылыстарын түзетін химиялық реакциялардың кинетикасы төмен жылдамдықпен сипатталады, бұл ванадий диборидінен (VB2) тұратын реакция өнімдерінің ерімейтін сақинасының түзілуіне байланысты. Бұл сақинаның қалыңдығы 1 мкм-ден 20 мкм-ге дейін, балқыманың қартаю уақыты 720 минутқа дейін артады.

Жоғарыда айтылғандардың негізінде бастапқы алюминийді ванадий қоспаларынан және басқа да металл қоспаларынан тазартудың кешенді технологиясын әзірлеу бойынша ғылыми-зерттеу жұмысы барысында алынған нәтижелердің сұранысы туралы қорытынды жасауға болады, бұл индукциялық араластырумен құрамында бор бар ағындармен флюстерді өңдеуге, күл-қож қалдықтарынан түйіршікті сүзгілер арқылы сүзуге, содан кейін пайдаланылған сүзгілерді қайта өңдеуге негізделген.

Мазмұны:

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монографияның атауы: ҒЫЛЫМИ РАЦИОНАЛДЫЛЫҚТЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ

Автор: Кожажмарова Майра Жанайдаровна

ISBN 978-601-345-337-8

Қысқаша сипаттамасы: Монографияда философиялық ой тарихының бүкіл даму барысы призмасы арқылы ғылыми рационалдылық мәселесінің қалыптасуы мен генезисі зерттеледі. Зерттеліп отырған мәселенің критерийлер негізіне ғылымға дейінгі, классикалық, классикалық емес және постклассикалық кезеңдерде қарастырудың өлшемдері ретінде В.С. Стёпин, М.К. Мардашвили, В.В. Ильин және т.б. еңбектерінде ұсынылған рационалдылықтың типтендіруі алынған. Оған әлемнің ғылыми картинасы, идеалдар мен нормалар, сондай-ақ әрбір кезеңге тән ғылыми білімнің философиялық негіздері жатады.

Бірінші тарау рационалды ойлаудың алғашқы құрылымдардан бастап классикалық ғылымға дейін қалыптасуын тарихи-философиялық талдауға арналған. Адамзат тарихының таңында-ақ рационалдылықтың адам қызметінің мақсат қоюшы табиғатына тән ажырамас қасиет ретінде «оянуы» орын алғаны көрсетіледі. Мифтік ойлаудың мағыналық толықтығы және онда әмбебап танымдық әдістердің бастамаларының болуы сол кезеңде-ақ шындықты рационалды тұрғыда игеруге деген сұраныс болғанын дәлелдейді. Миф архаикалық мәдениеттің «танымдық парадигмасы» ретінде сипатталып, онда рационалдылықтың бастапқы формалары көрініс табады. Рационалдылықтың дербес құбылыс ретінде ашылуы үшін адамзат ежелгі гректерге қарыздар. Антикалық мәдениетте рационалдылық заттар мәні мен табиғатын ұғынып-білуге қабілетті философиялық-теориялық ойлаудың мәртебесін айқындайды. Ол білімнің жалпылығы мен қажеттілігінің өлшемі ретінде әрекет етіп, теориялық танымның идеалын белгілейді. Антикалық рационалдылық типінің эволюциясы «мифостан» «логосқа» өтудің бағытын жалғастырып, оны ақыл-ойдың ең жоғары құндылық – игілікке ұмтылған салтанатына дейін жеткізді. Ортағасырлық және Қайта өрлеу дәуірінің мәдениеттері антикалық рационалдылықтың даму желісін әрқайсысы өз менталдық ерекшеліктеріне сәйкес жалғастыра отырып, оған белгілі бір шектеулер қояды. Дәл осы кезеңдерде математикалық таным идеалы біртіндеп орнығып, кейін эксперименттік-математикалық жаратылыстанымның қалыптасуына серпін берді.

Екінші тарауда ғылымның социомәдени институт ретінде қарқынды дамуы жаңаша еуропалық мәдениеттің басты доминантасына айналған ғылыми-теориялық менталдылықтың қалыптасуына ықпал еткені анықталады. Ғылыми рационалдылық философтар мен ғалымдардың зияткерлік күш-жігерінің нәтижесі болып табылатын Ньютон механикасы түрінде дүниеге келіп, механистік дүниенің ғылыми картинасы, математикалық дәл объективті білім идеалдары және ақиқат өлшемі ретінде эксперимент арқылы сипатталады.

Классикалық ғылым XIX ғасырдың соңына қарай толық қалыптасқаннан кейін, классикалық ғылыми рационалдылық шеңберінен шығу, оның теорияларымен белгіленген танымдық шекараларды еңсеру және соған сәйкес жаңа ғылыми дүниетанымдық картинаны (мысалы, физикадағы кванттық-релятивистік картинаны) құру – неклассикалық ғылыми рационалдылықтың негізгі ерекшелігі болып табылады. Бұл кезеңде басты өзгеріс таным субъектісінің белсенділігінің артуымен байланысты.

Постнеклассикалық ғылыми рационалдылықтың қалыптасуы жаңа, әлдеқайда күрделі объектілерді (адам өлшемді немесе хаостық жүйелерді) зерттеу қажеттілігімен айқындалады. Мұның өзі субъект–объект арақатынасын түсінуде түбегейлі өзгерістерге алып келеді. Әлемнің тұтастығына және «Әлем – Адам» қатынасының толық қалпына келтірілуіне бағдарланған жаңа онтология қалыптасады. Бұл тенденциялар ғылымның біртұтастығын қалпына келтіруге деген ұмтылыстарда көрініс табады.

Монография жаратылыстану және гуманитарлық бағыттарда білім алатын кең аудиторияға арналған және философтар, зерттеушілер, сондай-ақ ғылымның мәселелерін және оның қазіргі мәдениеттегі маңызын тереңірек түсінуге ұмтылатын барлық оқырмандар үшін қызықты болмақ.

Мазмұны:

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монографияның тақырыбы: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ШЕКАРАЛЫҚ КЕҢІСТІГІНДЕГІ ЭТНОСАЯСИ ПРОЦЕССТЕР: ГЕНЕЗИС, ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ ЕЛДІҢ ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІГІНЕ ӘСЕРІ

Автор: Калиев Ильдар Абужанович

ISBN 978-601-382-062-0

Қысқаша сипаттама: Бұл монография Қазақстан Республикасының шекаралас аймақтарындағы этносаяси процестерді кешенді зерттеуге арналған, олардың тарихи дамуын, қазіргі жағдайын және елдің ұлттық қауіпсіздігіне әсерін қамтиды. Этносаяси процестерді, олардың эволюциясын және қазіргі саяси контекстегі этникалық рөлді зерттеудің теориялық және әдіснамалық тәсілдері талданады.

Монографияда этносаяси процестерді талдауда қолданылатын негізгі теориялар мен әдістер қарастырылады, этносаясаттағы жаһандық және аймақтық үрдістер, соның ішінде жаңа мәселелер талданады және Орталық Азиядағы саяси процестерге этникалық топтардың әсері қарастырылады..

Кеңестік ұлттар саясатының мұрасы және оның қазіргі этносаяси процестерге әсері бағаланады. Өткен және қазіргі этноаралық қақтығыстар және олардың елдің ұлттық қауіпсіздігіне әсері талданады.

Этникалық қатынастардың қазіргі жағдайына баға беру және олардың өзгермелі жағдайларға бейімделуі ұсынылған. Этносаясат саласындағы Қазақстанның мемлекеттік бағдарламасының негізгі бағыттары, сондай-ақ этносаяси процестерді және олардың Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мен тұрақтылығына әсерін тереңірек түсінуге бағытталған ғылыми және практикалық қорытындылар көрсетілген..

Бірінші тарауда этносаяси процестерді талдауға теориялық тәсілдердің эволюциясы қарастырылады, қазіргі әлемдегі этносаяси процестердің негізгі үрдістері мен мәселелері көрсетіледі, сондай-ақ этникалық топтың қазіргі саяси процестегі рөлі көрсетіледі.

Екінші тарауда КСРО-дағы ұлттық саясаттың ерекшеліктері, этносаралық қақтығыстар Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне қауіп төндіретін фактор ретінде және көпұлтты этноортаны Қазақстан Республикасының шекаралас аймағындағы ұлттық қауіпсіздікке әсер ететін фактор ретінде қарастырылады.

Үшінші тарауда өзгермелі геосаяси шындықтағы Қазақстан Республикасындағы қазіргі этникалық жағдай талданады. Онда этносаяси факторлардың әсерін ескере отырып, сондай-ақ мемлекет құраушы этникалық топ Қазақстан Республикасындағы этносаралық тұрақтылық факторы ретінде қарастырыла отырып, Қазақстанның шекара саясатының басым бағыттары қарастырылады.

Төртінші тарауда Қазақстан Республикасының шекаралас аймағындағы әлеуметтік-саяси процестер, аймақтық этносаясаттағы фактор ретіндегі ішкі көші-қон және шекаралас аймақтардағы этноаралық қақтығыстардың қауіп факторлары қарастырылады..

Бесінші тарауда Қазақстан халқы Ассамблеясының этносаралық келісім мен бірліктің факторы ретіндегі рөліне баса назар аударылады, сондай-ақ Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігінің тұрақты азаматтық, көпұлтты және көпконфессиялы қоғамды қамтамасыз етудегі рөлі көрсетілген.

Монографияның қорытындысында автор этникалық қатынастардың қазіргі жағдайын және олардың өзгермелі жағдайларға бейімделуін талдайды. Қазақстанның этносаясат саласындағы мемлекеттік саясатының негізгі бағыттары атап өтіліп, этносаяси процестерді және олардың Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мен тұрақтылығына әсерін тереңірек түсінуге бағытталған ғылыми және практикалық қорытындылар келтірілген.

Мазмұны

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монографияның тақырыбы: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ШЕКАРАЛЫҚ КЕҢІСТІГІНДЕГІ ЭТНОСАЯСИ ПРОЦЕССТЕР: ГЕНЕЗИС, ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ ЕЛДІҢ ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІГІНЕ ӘСЕРІ

Автор: Калиев Ильдар Абужанович

ISBN 978-601-382-011-8

Қысқаша сипаттама: Бұл монография Қазақстан Республикасының шекаралас аймақтарындағы этносаяси процестерді кешенді зерттеуге арналған, олардың тарихи дамуын, қазіргі жағдайын және елдің ұлттық қауіпсіздігіне әсерін қамтиды. Этносаяси процестерді, олардың эволюциясын және қазіргі саяси контекстегі этникалық рөлді зерттеудің теориялық және әдіснамалық тәсілдері талданады.

Монографияда этносаяси процестерді талдауда қолданылатын негізгі теориялар мен әдістер қарастырылады, этносаясаттағы жаһандық және аймақтық үрдістер, соның ішінде жаңа мәселелер талданады және Орталық Азиядағы саяси процестерге этникалық топтардың әсері қарастырылады..

Кеңестік ұлттар саясатының мұрасы және оның қазіргі этносаяси процестерге әсері бағаланады. Өткен және қазіргі этноаралық қақтығыстар және олардың елдің ұлттық қауіпсіздігіне әсері талданады.

Этникалық қатынастардың қазіргі жағдайына баға беру және олардың өзгермелі жағдайларға бейімделуі ұсынылған. Этносаясат саласындағы Қазақстанның мемлекеттік бағдарламасының негізгі бағыттары, сондай-ақ этносаяси процестерді және олардың Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мен тұрақтылығына әсерін тереңірек түсінуге бағытталған ғылыми және практикалық қорытындылар көрсетілген..

Бірінші тарауда этносаяси процестерді талдауға теориялық тәсілдердің эволюциясы қарастырылады, қазіргі әлемдегі этносаяси процестердің негізгі үрдістері мен мәселелері көрсетіледі, сондай-ақ этникалық топтың қазіргі саяси процестегі рөлі көрсетіледі.

Екінші тарауда КСРО-дағы ұлттық саясаттың ерекшеліктері, этносаралық қақтығыстар Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне қауіп төндіретін фактор ретінде және көпұлтты этноортаны Қазақстан Республикасының шекаралас аймағындағы ұлттық қауіпсіздікке әсер ететін фактор ретінде қарастырылады.

Үшінші тарауда өзгермелі геосаяси шындықтағы Қазақстан Республикасындағы қазіргі этникалық жағдай талданады. Онда этносаяси факторлардың әсерін ескере отырып, сондай-ақ мемлекет құраушы этникалық топ Қазақстан Республикасындағы этносаралық тұрақтылық факторы ретінде қарастырыла отырып, Қазақстанның шекара саясатының басым бағыттары қарастырылады.

Төртінші тарауда Қазақстан Республикасының шекаралас аймағындағы әлеуметтік-саяси процестер, аймақтық этносаясаттағы фактор ретіндегі ішкі көші-қон және шекаралас аймақтардағы этноаралық қақтығыстардың қауіп факторлары қарастырылады..

Бесінші тарауда Қазақстан халқы Ассамблеясының этносаралық келісім мен бірліктің факторы ретіндегі рөліне баса назар аударылады, сондай-ақ Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігінің тұрақты азаматтық, көпұлтты және көпконфессиялы қоғамды қамтамасыз етудегі рөлі көрсетілген.

Монографияның қорытындысында автор этникалық қатынастардың қазіргі жағдайын және олардың өзгермелі жағдайларға бейімделуін талдайды. Қазақстанның этносаясат саласындағы мемлекеттік саясатының негізгі бағыттары атап өтіліп, этносаяси процестерді және олардың Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі мен тұрақтылығына әсерін тереңірек түсінуге бағытталған ғылыми және практикалық қорытындылар келтірілген.

Мазмұны

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монография атауы: СОЛТҮСТІК-ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН СОНАЛАРЫ (DIPTERA, TABANIDAE) БИОЛОГИЯСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Автор: Калиева Айнагуль Балгауовна

ISBN 978-601-345-324-8

Қысқаша сипаттама: Монографияда Солтүстік-Шығыс Қазақстан (Павлодар облысы) үшін алғаш рет табанидтердің (Diptera, Tabanidae) толық түрлік құрамы, ландшафтық таралуы, экологиялық ерекшеліктері мен экономикалық маңызы келтірілген.

Бірінші тарауда ТМД аумағындағы, оның ішінде Қазақстан аумағындағы соналардың фаунасы, экологиясы мен биологиясының зерттелу жағдайына әдеби шолу егжей-тегжейлі талданды.

Қан соратын қосқанаттылардың маңызды компоненттерінің бірі – соналардың морфобиологиялық сипаттамасы туралы сұрақтар егжей-тегжейлі баяндалған. Солтүстік-Шығыс Қазақстанның соналарына экологиялық-фауналық шолу, имаго алды фазалардың даму ерекшеліктері келтірілген. Биология ғылымының қазіргі даму кезеңінде эктопаразиттер ретінде қан соратын қосқанаттылар гематофагтар және адам мен жануарлардың әртүрлі инфекциялары мен инвазияларының қоздырғыштары (туляремия, сібір жарасы және т.б.) ретінде қызығушылық тудырады.

Қазақстанда паразиттік қосқанаттыларды зерттеу үш бағыт бойынша жүргізілді: экологиялық-фауналық, зиянды мәнін анықтау, олармен күресудің ғылыми негіздерін әзірлеу.  Соналар  фаунасын зерттеуге  В. В.  Шевченко, К. В. Скуфьин,  Н. Г.  Олсуфьев, В. А. Синельщиков, Ж. М. Исимбеков,  О. Н. Сазонова, В. И. Алифанов, С. Д. Лавров және т. б. секілді ғалымдар үлес қосты. Бұл әдебиеттерді талдау республиканың сона фаунасы құрамы жағынан бай екенін көрсетті. Қазіргі уақытта республика аумағында Палеарктикадан белгілі 77 түр мен түр тармағы табылды. Олар 12 туысқа және туыс тармағына жатады.

Қазақстанның оңтүстік-шығыс бөлігінің соналары бойынша алғашқы толық мәлімет 1937 жылы Н. Г. Олсуфьевпен жарияланды. Бұл шолуда 48 түрдің систематикасы мен таралуы туралы деректер келтірілген. Бұл жұмыс Қазақстан соналарының түрлік құрамын, таралуы мен экологиясын одан әрі зерттеу ісінің бастапқы нүктесі болды.

Кейінгі зерттеулер Қазақстанның жекелеген аудандарында соналар құрамы мен таралуын зерттеуге бағытталған. Олсуфьев Н. Г. және Боженко В. П., Олсуфьев Н. Г., Олсуфьев Н. Г. және Формозов А. Н., Шевченко В. В., Петрова Е. Ф., Сахибзадаев К. С., Шакирзянова М. С., Айбасов Х. А. және Шакирзянова М. С. жұмыстары Қазақстанның кейбір нашар зерттелген аудандарындағы соналардың түрлік құрамы туралы ақпаратты айтарлықтай толықтырды.

1956 жылы Шевченко В. В. Қазақстан соналарының анықтағышын жариялады, ол жергілікті түрлердің географиялық таралуының қысқаша анықтамалығы болды. Автор фауна туралы егжей-тегжейлі мәлімет берді, аналығының терминалияларын және олардың соналардың систематикасындағы рөлін зерттеу бойынша үлкен жұмыс жүргізді, сонымен қатар ол географиялық таралу ерекшеліктері мен фаунаның генезисі туралы сұрақтарды нақтылады, соналар экологиясының ерекшеліктері атап өтілді.

Екінші тарауда зерттелетін аймақтағы соналардың экологиялық-фауналық шолуы егжей-тегжейлі сипатталған – соналардың көбею орындарын типтендіру, олардың дамуының имаго алды фазаларының тіршілік ету ортасы бойынша соналардың экологиялық жіктелуі, фенология мен санының маусымдық барысы. Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде Павлодар облысындағы соналардың түрлік құрамы 6 тұқымдасқа: Hybomitra (37 %), Tabanus (26 %), Chrysops (14 %), Haematopota (11 %), Atylotus (9 %) және Heptatoma (3 %) жататын 35 түр асты мен түрден тұрады. Зерттелетін аймақтың соналарының түрлік құрамы гетерогенді сипатқа ие және Боревразиялық, Жерорта теңізі және Афро-Еуразиялық фауна түрлеріне жататын әртүрлі фауналық топтардан тұрады.

Павлодар облысы шегіндегі Ертіс өзенінің орта ағысы Ертіс-Обь бассейніне жатады және оның аумағының едәуір бөлігінің табиғи-экологиялық жағдайлары, атап айтқанда, ойпатты көлдер мен батпақтардың көптігі, қайың шоқтары, әр түрлі шөпті-қаулы далалар Барабинск ойпатының табиғатына өте жақын. Ертіс жайылмасының биотоптары бойынша соналардың солтүстікке де, оңтүстікке де қоныстануы табиғи, бұл іс жүзінде Ертістің орта ағысында да, осы өзеннің төменгі ағысында да көрінеді. Ертістің орта ағысындағы соналардың түрлік құрамы Батыс Сібірдің фаунасына өте үлкен ұқсастыққа ие.

Кітап медициналық, ауылшаруашылық, педагогикалық оқу орындарының оқытушылары, студенттері мен магистранттары және қызметкерлерін қызықтырады.

Мазмұны:

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монография атауы: ТЕРМОФРИКЦИЯЛЫҚ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ТОЗУҒА ТӨЗІМДІЛІГІН, ҚАТАҢДЫҒЫН ЖӘНЕ БЕРІКТІГІН АРТТЫРУ ТӘСІЛІ

Авторлары: Тусупова Саягуль Ораловна, Шеров Карибек Тагаевич

ISBN 978-601-345-287-6

Қысқаша сипаттама: Монографияда термофрикциялық құралдардың тозуға төзімділігін, қатаңдығын және беріктігін арттырудың балқымалау әдісі қарастырылған, сонымен қатар балқымаланған термофрикциялық кесу құралдарын дәстүрлі термофрикциялық құралдармен салыстырылып, толық талдау ұсынылады.

Бірінші тарауда машинажасау өндірісіндегі басты мәселлерінің бірі – қаттылығы жоғары материалдарды өңдеу кезінде кесу құралының тиімділігі қарастырылып, металлкескіш құралдардың жалпы жұмыс қабілеттілігі мен тозу құрылымына толық талдау жасалынды. Қазіргі таңда талап етілетін дәлдік және сапаны толығымен қамтамасыз ететін, өңдеудің жаңа әдістерін жарату қажет екендігін айқындалды. Прогрессивті әдістерінің бірі – термофрикциялық өңдеу ұсынылып, жан-жақты сипатталды. Термофрикциялық өңдеу (ТФӨ) әдістерін, әсіресе импульсті салқындатумен төмен жылдамдықты ТФӨ технологиясын жан-жақты талдау жасалынып, оның жоғары өнімділік пен сапаны қамтамасыз етудегі тиімділігі расталды. Алайда, осы прогрессивті әдісті қолдану кезіндегі басты кемшілік – термофрикциялық құралдардың кесуші бөліктерінің тозуға төзімділігі, қатаңдығы мен беріктігінің жеткіліксіздігі. Бұл мәселе термиялық циклдардың жоғары жиілікте қайталануынан туындайды. Осы мәселені шешу мақсатында, термофрикциялық құралдардың жұмыс ресурсын арттырудың төрт бағыты анықталды. Оның ішінде, тозуға төзімді балқыма материалдармен балқымалау арқылы құралдың кесуші бөлігін нығайту әдісі ең тиімді бағыт ретінде таңдап алынды. Әртүрлі балқыма материалдарға жасалған талдау негізінде, ауыр термодинамикалық жағдайларға төтеп бере алатын, жоғары қаттылыққа (48-66 HRC) және тозуға төзімділікке ие STOODY M7-G, STOODY 102-G, OK TUBRODUR 53, және OK TUBRODUR 58 O/G M маркалы ESAB материалдары іріктелді. Балқымалау әдісі ретінде қарапайым және кең таралған электр доғалық дәнекерлеу таңдалды.

Екінші тарауда балқымалау әдісі толық қарастырылып, зерттеу жұмыстары өткізілді. Үлгілерге аталған материалдарды балқымалағаннан кейін бастапқы қаттығының өзгерісі және ол балқымалап қаптастырылған қабаттардың сапасын металлографиялық тұрғыдан зерттелді. Зерттеу нәтижелері балқытудың жоғары сапасын көрсетеді, ол балқытудың таңдалған режимдерінің, балқыту тәсілдерінің, құрал-саймандық, құрал, технологиялық жарақтармен жабдықтанудың дұрыстығын растайды.

Монографияның үшінші тарауы термофрикциялық кесу құралдарының эксплуатациялық сипаттамаларын тозуға төзімді материалдармен балқымалау әрекетінен арттыру әдісін кешенді зерттеуге және оның тәжірибелік іске асырылуына арналған. Экспериментті жоспарлау әдісін (толық факторлық эксперимент) қолдану арқылы балқымалау процесінің оңтайлы режимдері анықталды. Құралдардың кесуші бөлігін нығайту үшін жоғары қаттылыққа ие (58–66 HRC) STOODY M7-G қорытпа материалы таңдалып, электр доғалық дәнекерлеу арқылы екі қабатты балқымалау жүргізілді. Балқымаланған құралдардың тиімділігін бағалау үшін тәжірибелік және өндірістік сынақтар жүргізілді. Зертханалық сынақтар STOODY M7-G материалымен балқытылған дискілі араның тозуға төзімділігін балқымасыз құралмен салыстырғанда 1,5–2 есе арттыратынын дәлелдеді. Конустық фрезамен фрезерлеу кезінде де жоғары сапа көрсеткіштеріне қол жеткізіліп, оңтайлы кесу режимдері анықталды. Соңында, балқытылған қабаттардың сапасын тексеру мақсатында бұзбай бақылаудың магнитті ұнтақты әдісі қолданылып, балқымаланған құралдардың бетінде ақаулардың жоқтығы расталды.

Төртінші тарау балқымаланған термофрикциялық құралдармен өңдеу кезіндегі жылулық құбылыстарды және кернеулі-деформацияланған күйді зерттеуге арналған. Бұл мақсатта соңғы элементтер әдісімен (DEFORM-3D және Explicit-Dynamic ANSYS) сандық модельдеу және аналитикалық есептеулер жүргізілді. Жүргізілген зерттеулер термофрикциялық өңдеудің жылу-фрикциялық табиғатын, жоңқа түзілу аймағындағы күрделі термомеханикалық әсерлерді, сондай-ақ құрал геометриясы мен өңдеу режимдерінің температура өрісіне маңызды ықпал ететінін көрсетті. Қорытындылай келе, сандық және аналитикалық зерттеулер балқымаланған термофрикциялық құралдардың жұмыс істеуі кезіндегі оңтайлы жылулық жағдайды ғылыми тұрғыдан негіздеді, бұл олардың тәжірибеде дәлелденген жоғары тозуға төзімділігін, беріктігін және өңделген беттің жоғары сапасын қамтамасыз етеді.

Монография кескіш құралдардың тозуға төзімділігін, қатандығын және беріктігін артырудың әртүрлі әдістерін әзірлеумен, зерттеумен және тәжірибеде қолданумен айналысатын инженерлік және ғылыми қызметкерлерге, докторанттарға, сонымен қатар «Машинажасау» мамандығы бойынша оқитын студенттер мен магистранттарға арналған.

Мазмұны

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монография атауы: ҚАЗАҚ ҚОҒАМЫНДАҒЫ ТОЛЕРАНТТЫЛЫҚТЫҢ МӘДЕНИ ЖӘНЕ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Автор: Аубакирова Салтанат Советовна

ISBN 978-601-345-619-5

Қысқаша сипаттама: Монография қазіргі қоғам контекстіндегі және қазақстандық социомәдени шындықтың ерекшеліктеріндегі толеранттылық феноменіне кешенді философиялық және теориялық-әдіснамалық талдауға арналған. Ғылыми еңбек мәселені терең зерттеу логикасына сәйкес: теориялық негіздер мен ұғымдық аппараттан бастап ұлттық ерекшеліктерді, толеранттылық модельдерін және олардың түрлі әлеуметтік салалардағы көріністерін талдауға дейін қамтиды.

Бірінші тарауда толеранттылықты зерттеудің философиялық, әдіснамалық және тұжырымдамалық тәсілдері қарастырылады. Негізгі категорияларға талдау жүргізіліп, «толеранттылық» ұғымының мазмұны әртүрлі ғылыми дәстүрлер тұрғысынан ашылады. Дәстүрлі мәдениеттердегі төзімділік түсінігінің тарихи және мәдени ерекшелігін көрсететін әлеуметтік-философиялық концепцияларға ерекше назар аударылған. Терминге жасалған лексика-семантикалық зерттеу оның терең мағыналық қырларын және интерпретация ерекшеліктерін айқындауға мүмкіндік береді. Тараудың соңында қазіргі қоғамда қызмет ететін толеранттылықтың түрлері мен модельдері талданады.

Екінші тарауда Қазақстан жағдайындағы толеранттылық феномені қарастырылады. Толеранттылық стратегиясының мемлекеттік және мәдени басымдық ретінде қалыптасатын әлеуметтік жағдайына ерекше көңіл бөлінген. Межэтникалық толеранттылық мәселелері, оның институционалдық тетіктері, тәуекелдері мен даму әлеуеті зерделенеді. Жеке бөлім қоғамды жаңғырту, адам құқықтарын нығайту және әлеуметтік қатынастарды үйлестірудің маңызды көрсеткіші қарастыратын гендерлік толеранттылыққа арналған.

Монография философия, мәдениеттану, әлеуметтану, саясаттану саласының мамандарына, сондай-ақ межэтникалық қатынастар, білім беру және қоғамдық келісім жөніндегі мемлекеттік саясат саласында жұмыс істейтін тәжірибешілерге қажетті еңбек болып табылады. Жұмыс теориялық тереңдігімен ерекшеленіп қана қоймай, сонымен қатар өзекті әлеуметтік мәселелерді шешуге бағытталған.

Мазмұны:

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монография атауы: СИММЕТРИЯНЫҢ ЕКІ ЖАЗЫҚТЫҒЫНА ИЕ ИММЕРСИОНДЫ ЭЛЕКТРОНДЫ ЛИНЗАНЫҢ ҚАСИЕТТЕРІН ЗЕРТТЕУ

Автор: Сағындық Әйгерім Бекенқызы

ISBN 978-601-345-341-5

Қысқаша сипаттама: Монография симметрияның екі жазықтығына ие жаңа эмиссионды иммерсионды электронды линзалардың қасиеттерін зерттеуге арналған. Жақсартылған фокустаушы сипаттамаларға ие вакуумды электрониканың жаңа эмиссионды электронды-оптикалық элементтері ұсынылған.

Бірінші бөлімде электронды линзаларды зерттеу бойынша ғылыми жұмыстарға шолу жүргізілген.

Симметрияның екі жазықтығына ие зерттелуші электростатикалық линзалардағы өрістерді моделдеу мен потенциалдың таралуын есептеу диссертациялық жұмыстың екінші бөлімінде қарастырылған.

Үшінші бөлімде Delphi бағдарламалау тілінде симметрияның екі жазықтығына ие эмиссионды элементтеріне сандық зерттеу жүргізу үшін алгоритмдер мен бағдарламар өңделген. Кеңістіктің берілген нүктесі облысында фокустау шарты орындалатын параксиалды параметрлерді есептеу әдістемесі қарастырылған. Параксиалды параметрлердің сандық зерттеулері жүргізілген. 

Төртінші бөлімде шаршы қимасына ие қорапты линза мен осесимметриялы линзаның фокустаушы параметрлеріне салыстырмалы талдау жүргізілген. Осы бөлімде қарастырылып отырған қорапты эмиссионды иммерсионды линзалар үшін аберрациялар коэффициенті қатары х осі бойынша басқа бағыттағы аберрациялармен салыстырғанда мағыналы аз мәндерге ие екені көрсетілген. Сонымен қатар, «у» бағытындағы аберрациялар шамалап алғанда осесимметриялы эмиссионды линзалар аберрациясына тең. Сөйтіп, симметрияның екі жазықтығына ие эмиссионды линзалар жақсартылған фокустаушы сипаттамаларға ие зарядталған бөлшектер көзін құруға мүмкіндік береді.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Вакуумды электрониканың электронды-оптикалық элементтері қазіргі кезде әртүрлі электронды құрылғыларды, құралдар мен технологиялық қондырғыларды құру үшін кең қолданылады. Мысалы, мұндай элементтер электронды микроскоптарда, масс-спектрометрлі құрылғыларда, жоғары жиліктен жоғары құралдарда, сонымен қатар, нано мен микро электронды технологияларының электронды-литографиялық және ионды-литографиялық қондырғыларында қолданылады.

Көптеген құралдардың маңызды элементі болып иммерсионды объективтер табылады. Электронды-опткалық және ионды-сәулелік құралдар мен құрылғылардың техникалық қасиеттері көбінесе иммерсионды объективтердің фокустау сапасынан тәуелді. Себебі, зарядталған бөлшектер шоғырының құрылу үрдісі дәл иммерсионды объективте басталады.

Электронды линзаларды зерттеудің классикалық әдістері, олар иммерсионды объективтердің бастапқы шарттарының ерекшелігін ескермейтіндікен, иммерсионды объективтердің теориясын өңдеу үшін қолданыла алмайды. Иммерсионды объективтің тиімді теориясын құру үшін ұзақ уақыт бойы катод бетіндегі потенциалдың нөлге айналуымен, сонымен қатар нөлдік потенциалға ие бетте траекторияның үлкен бұрыштарымен байланысты математикалық сипаттағы қиындықтар бөгет болды.

Заманауи жағдайға және элктронды техника құрылғыларын жақсарту бойынша мәселелерге талдау жүргізу негізінде вакуумды электроникада иммерсионды линзалардың жаңа типтерін өңдеу тапсырмалары өзекті болып табылатыны жайлы қорытынды шығаруға болады. Сонымен қатар, электронды-оптикалық элементтердің фокустаушы қасиеттерін жақсарту электронды-оптикалық және ионды-сәулелік құралдар мен технологиялық құрылғыларында жақсартылған техникалық және экплуатациялық сипаттамаларын алуға мүмкіндік береді. Сондықтан, вакуумды электрониканың жаңа элементтерінің электронды-оптикалық параметрлері мен сипаттамаларын зерттеу электронды аспап жасаудың өзекті тапсырмасы болып табылады.

Мазмұны

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монография атауы: АЙМАҚТЫҢ ТҰРАҚТЫ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ БАҒЫТТАРЫ

Автор: Каримбергенова Мадина Кудайбергеновна

ISBN 978-601-345-338-5

Краткое описание: Бұл монографияда қоршаған ортаға антропогендік жүктеменің артуы жағдайында өңірлік жүйелердің тұрақты дамуын қамтамасыз етудің заманауи тәсілдерін әзірлеуге, сондай-ақ өңірді дамытуды басқару тиімділігіне әсер ететін әлеуметтік-экономикалық факторларды кешенді бағалауға арналған зерттеу нәтижелері келтірілген.

Бірінші тарауда өңірдің тұрақты дамуының теориялық-әдіснамалық негіздерін, оның ішінде аумақтардың әлеуметтік-экономикалық және экологиялық тұрақтылығын анықтайтын негізгі ғылыми тұжырымдамаларды, факторлар мен механизмдерді талдауды жалпылайтын әдебиеттерге шолу жүргізілді. Сонымен бірге, мыналар атап өтілді:

1. Тұрақты дамудың экологиялық, экономикалық және әлеуметтік құрамдастарының өзара тәуелділігі экономикалық жүйенің әрбір эволюцияция кезеңінде ортақ траекторияны қалыптастырады. Сонымен бір мезгілде, ғылыми-техникалық жетістіктерді енгізудің жылдам қарқыны экономикалық өсуді жеделдетуге әкелді, нәтижесінде экологиялық тәуекелдердің өсуі және қоршаған ортаға зиянды әсері күшейді. Тұрақты дамуды түсінуге қатысты заманауи әлемдік және отандық тәсілдерді зерттеу оны адам, қоғам және табиғатты біріктіретін кешенді жүйе ретінде қарастыру қажеттілігін көрсетеді.

2. Тұрақты даму теориясын зерттеу келесі қағидаттарда көрініс тапқан бірқатар іргелі постулаттарды анықтайды: теңгерімді экономикалық өсімді қамтамасыз ету, экономикалық даму мен әлеуметтік саланы үйлестіру және ұрпақтар арасындағы теңдік.

3. Ұйымдастырушылық және экономикалық механизм аймақтық басқару жүйесінде негізгі құрал ретінде әрекет ететіні зерттеліп, анықталды. Бұл механизм үкіметтік құрылымдардың әкімшілік және реттеушілік әсеріне бағынатын әлеуметтік, экономикалық және экологиялық факторлардың құрылымдық интеграциясын қамтамасыз етеді. Оның мақсаты - мақсатты индикаторларға қол жеткізу үшін осы компоненттердің синергетикалық өзара байланысын қамтамасыз ету, осылайша аймақтық дамудың тұрақтылығын қамтамасыз ету.

4. Әлемдік және отандық ғалымдардың зерттеулерін жүйелеу әлеуметтік, экономикалық және экологиялық факторларды кешенді талдау мен есепке алатын өңірлік жүйелердің тұрақтылығын бағалаудың әмбебап әдіснамасының жоқтығын анықтады. Бұл өз кезегінде өңірлік жүйелердің тұрақтылығын бағалауға интегралды тәсілдерді әзірлеу қажеттілігін туғызды.

Екінші тарауда тұрақтылықты бағалау тәсілдерін зерттеу барысында, облыстың тұрақты даму деңгейін анықтау үшін жинақы (агрегатталған) интегралдық көрсеткішін есептеу арқылы бағалау тәсілі таңдалды. Өңірдің тұрақты даму деңгейін анықтаудың интегралды көрсеткіші аймақтың әлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштерін қамтиды. Зерттеуде интегралды көрсеткішке қоршаған ортаның жағдайын көрсететін көрсеткіштерді қосу ұсынылады. Тұрақты дамуды бағалаудың интегралды көрсеткіші экономикалық (Кэ), әлеуметтік (Кс) және экологиялық (Кэк) көрсеткіштер кешенінің нақты өлшемдеріндегі өзгерістер индекстерінің көбейтіндісі арқылы анықталады.  Әлеуметтік көрсеткіштер ретінде мыналар анықталады: жұмыссыздық деңгейі; көші-қон балансы; тұрғын үйлердің жалпы алаңын пайдалануға беру; барлық себептерден қайтыс болғандар; орташа айлық жалақы; туған кездегі өмір сүру ұзақтығы; өлімнің негізгі топтары бойынша нәресте өлімі; тұтынуға пайдаланылатын табыстың және ең төменгі күнкөріс деңгейінің арақатынасы; жан басына шаққандағы ең төменгі күнкөріс деңгейінің мәні; денсаулық сақтау және білім беру қызметтерінің көлемі. Экономикалық көрсеткіштер ретінде мыналар анықталады: жан басына шаққандағы ЖҰӨ; өнеркәсіп өндірісінің нақты көлемінің индексі; ауыл шаруашылығы өнімдерінің физикалық көлемінің индексі;  негізгі капиталға инвестициялар;  бөлшек сауда айналымы; негізгі қорлардың тозу дәрежесі;  экономикадағы пайда. Экологиялық көрсеткіштер ретінде мыналар анықталады:  қоршаған ортаны қорғаудың ағымдағы шығындары;  тұрақты көздерден ауаға ең көп таралған ластаушы заттардың шығарындылары;  тазарту қондырғылары тұтынатын пайдаланылған ластаушы заттар. Зерттеу аясында әрбір тұрақтылық компоненті үшін таңдалған көрсеткіштер негізінде, жетілдірілген интегралдық көрсеткіш есебі арқылы Павлодар өңірінің тұрақтылығы рейтингтік бағалау және Қазақстанның басқа өңірлерімен салыстыру шеңберінде интегралдық көрсеткіш негізінде талданды.

Үшінші тарауда жүргізілген кешенді талдау негізінде өңірлік тұрақтылыққа жету үшін стратегиялық бағыттар мен құралдар әзірленді. Негізгі ұсыныстар: жаңа институционалдық базаны құру; экологиялық менеджмент және қоршаған ортаны қорғау саласында адам капиталын дамыту; технологиялық трансформацияны ынталандыру; басқару механизмдерін жетілдіру; стандарттарды енгізу.

Бұл монография өңірлік экономика, тұрақты даму теориясы, экологиялық менеджмент саласында зерттеулер жүргізетін докторанттар, магистранттар және мамандар, сондай-ақ стратегиялық жоспарлаумен айналысатын мемлекеттік органдар үшін арналған.

Мазмұны:

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монографияның атауы: ТАБИҒИ ДАЛАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚТАСТАРЫНДАҒЫ БИОИНДИКАТОРЛЫҚ ЛАСТАУШЫ РЕТІНДЕГІ ҰСАҚ СҮТҚОРЕКТІЛЕР

Автор: Сергазинова Зарина Мухтаровна

ISBN 978-601-345-381-1

Қысқаша сипаттама: Монография Солтүстік Қазақстанның табиғи дала экожүйелерінің ластануының биоиндикаторлары ретінде ұсақ сүтқоректілерді кешенді зерттеуге арналған. Жұмыс «Қазақстан алюминийі» АҚ және «Қазақстан электролиз зауыты» АҚ (Павлодар қаласы) ірі алюминий кәсіпорындарының техногендік әсер ету аудандарында орындалған көп жылдық мониторингтік бақылаулардың нәтижелерін ұсынады. Монографияда ұсақ сүтқоректілер фаунасының ерекшеліктері, олардың техногендік жүктеме деңгейіне байланысты бөлінуі, басым болу құрылымы және популяциялық көрсеткіштердің өзгеруі қаралған. Басым түрлердің сүйек тінінде фтордың жинақталуына және созылмалы уытты әсердің индикаторы ретінде жануарлардың морфофизиологиялық реакцияларына ерекше көңіл бөлінеді.

Бірінші тарауда ұсақ сүтқоректілердің қатысуымен биоиндикация және экологиялық мониторинг бойынша ғылыми жұмыстарды кешенді талдау қамтылады. Биоиндикацияда қолданылатын көрсеткіштер: қоғамдастықтардың саны, құрылымы, жыныстық құрамы, морфофизиологиялық индекстер және поллютанттардың жинақталу деңгейлері қаралды. Фторидтер, ауыр металдар, күкіртті қосылыстар және радионуклидтер әсерінен кеміргіштер популяциясының өзгеру мысалдары көрсетілген. Қазақстан мен Ресейдің металлургиялық және радиациялық ластанған аймақтарындағы зерттеулерге шолу жасалды. Биоиндикаторларды іріктеу критерийлері жалпыланды және техногендік әсерге әр түрлі реакциялардың салыстырмалы сипаттамасы берілді.

Екінші тарау Павлодар облысының табиғи жағдайларының сипаттамасын қамтиды: географиялық орналасуы, рельефі, климаттық ерекшеліктері, гидрологиялық режимі, топырақ жамылғысы, флора мен фаунасы. Орманды даладан құрғақ далаға және құмды алқаптарға дейінгі ландшафтардың әртүрлілігі көрсетілген. Күрт континенттік типтегі климат, жауын-шашынның таралуы және жел режимі бойынша деректер келтіріледі. Ертіс жайылмасының рекреациялық және сулы-батпақты биотоптары сипатталған, онда ұсақ сүтқоректілердің негізгі мекендеу орындары қалыптасады. Фтор мен басқа да элементтердің миграциясына және жинақталуына әсер ететін топырақтың ерекшеліктеріне назар аударылды.

Үшінші тарауда «Қазақстан алюминийі» АҚ және «Қазақстан электролиз зауыты» АҚ шығарындыларымен қалыптасатын зерттелетін техногендік аймақтар сипатталған. Ұсақ сүтқоректілерді есепке алу және аулау әдістері, тосқауыл жыралардың сипаттамасы, биотоптарды іріктеу критерийлері және жұмыстардың маусымдылығы ұсынылған. Материалды морфологиялық және биохимиялық өңдеу әдістемелері, сүйек тіндерін дайындау, мемлекеттік стандарт бойынша топырақта және биосубстраттарда фторды анықтау, сондай-ақ деректерді статистикалық өңдеу әдістері қарастырылған. Алаңдарды техногендік жүктеме деңгейлері бойынша бөлу схемалары сипатталған: импакт, буферлік және бақылау аумақтары.

Төртінші тарау Солтүстік Қазақстанның шағын сүтқоректілер далалық қоғамдастығының түрлік алуан түрлілігін талдауды қамтиды. Аймақ үшін алғаш рет жаңа түр – Microtus levis анықталды. Фаунистiк кешендер, олардың динамикасы және техногендiк жүктемелерге әртүрлi түрлердiң бiрдей емес төзiмдiлiгi қаралды. Таралым құрылымының, санының, репродуктивтiк көрсеткiштердiң өзгеруi және эмиссия көздерiнен қашықтыққа байланысты түрлердiң үстемдiгi көрсетiлген. Жануарлардың топырағы мен сүйек тіндеріндегі фторды анықтау нәтижелері ұсынылды, жинақталудың кеңістіктік градиенттері анықталды. Жануарлардың созылмалы уытты әсерге морфофизиологиялық реакциялары көрсетілген: ағзалар индекстерінің өзгеруі, ассиметрияның күшеюі, қан түзу ағзаларының мөлшеріндегі ауытқулар. Бақылау және ластанған аймақтарды салыстыру жұмысы жүргізілді, популяцияларды бейімдеу және қоғамдастықтардың трофикалық құрылымдарын өзгерту тетіктерін түсіндіру орындалды.

Монография сынамаларды есепке алудың, өңдеудің және зертханалық талдаудың нақты әдістемелерін қамтиды, соның ішінде топырақтағы және биологиялық тіндердегі фторды анықтау, бұл оны экологтар, биологтар, токсикологтар және табиғатты қорғау қызметтерінің мамандары үшін практикалық құралға айналдырады.

Зерттеу материалдары антропогендік факторлардың әсерінен экожүйелердің трансформациясын объективті бағалауға және табиғи аумақтарды қадағалау мен қорғау үшін ғылыми негізделген ұсынымдарды қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Монография докторанттарға, магистранттарға, ғылыми қызметкерлерге, гигиенист мамандарға, экологтарға және табиғат қорғау ұйымдарының қызметкерлеріне арналған.

Мазмұны:

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монография атауы: КЕЙБІР ТРЕМАТОД ӨКІЛДЕРІНІҢ БҰЛШЫҚЕТ ЖҮЙЕСІНІҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ МОРФОЛОГИЯСЫ

Автор: Чидунчи Ирина Юрьевна

ISBN 978-601-345-586-0

Қысқаша сипаттама: Монографияда Plathelminthes типінің және Trematoda классының кейбір өкілдерінің бұлшықет жүйесінің анатомиясы, морфологиясы, ультрақұрылымы және функционалдық ерекшеліктерін кешенді зерттеу нәтижелері ұсынылған. Жұмыс трематодтардың дене бұлшықеттерінің құрылымдық ұйымдасуын, паразиттік өмір салтына бейімделу механизмдерін, сондай-ақ олардың өмірлік циклінің әртүрлі кезеңдерінде – личинкалардан ересек дараларға дейін – бұлшықет аппаратының өзгерістерін анықтауға бағытталған. Алынған деректер паразиттік жалпақ құрттардың морфофизиологиялық ерекшеліктерін терең түсінуге мүмкіндік береді және гельминтология, паразитология және салыстырмалы морфология салалары үшін маңызды ғылыми құндылыққа ие.

Бірінші тарауда Plathelminthes және Trematoda өкілдерінің дене бұлшықеттерінің жалпы анатомиялық және морфологиялық ұйымдасуы қарастырылған. Теріден-бұлшықетті қапшықтың қабаттары – сақиналы, бойлық және диагональды, сондай-ақ паренхималық бұлшықет талшықтарының орналасуы сипатталған. Тегумент пен бұлшықет құрылымдарының өзара байланысына, присоскалардың құрылысына, олардың механикалық жұмысына және паразиттік өмірге байланысты морфологиялық өзгерістеріне ерекше назар аударылған.

Екінші тарау жалпақ құрттардың бұлшықет жүйесінің салыстырмалы-анатомиялық, эволюциялық және функционалдық аспектілеріне арналған. Мұнда еркін өмір сүретін түрлерден паразиттік түрлерге дейінгі морфологиялық өзгерістердің реттілігі көрсетілген, сондай-ақ өмір сүру ортасының өзгеруіне байланысты пайда болатын прогрессивті және регрессивті белгілер талданған.

Үшінші тарауда церкарийлердің бұлшықет жүйесінің ерекшеліктері, метацеркариогенез процесіндегі бұлшықет құрылымдарының қайта құрылуы және личинкалық кезеңдердің ультрақұрылымдық сипаттамалары баяндалған. Личинкалардың қозғалу механизмдері, ортаға бейімделуі және осы құрылымдардың биологиялық рөлі қарастырылған.

Төртінші тарауда зерттеу материалдары мен әдістері берілген, соның ішінде зерттелген түрлердің – Prosthogonimus cuneatus, Schistogonimus rarus, Typhlocoelium cucumerinum, Diplostomum huronense – өмірлік циклінің қысқаша сипаттамалары, олардың қонақтары, локализациясы және қолданылған морфологиялық, гистологиялық және электронды микроскопиялық тәсілдер сипатталған.

Келесі тарауларда зерттелген әрбір түрдің дене бұлшықеттерінің нәзік морфологиясы және ультрақұрылымы егжей-тегжейлі қарастырылған. Сақиналы, бойлық және диагональды бұлшықет талшықтарының кеңістікке орналасуы, присоскалардың, бекіткіш аппараттардың және паренхималық бұлшықеттердің ерекшеліктері сипатталған. Әр түр үшін қонақ организмдегі локализациясына және паразиттік экологиясына байланысты бұлшықет жүйесінің арнайы бейімделулері белгіленген.

Арнайы тарау трематодтардың паразиттік өмірімен байланысты бұлшықет жүйесіндегі регрессивті өзгерістерге арналған. Жеке бұлшықет элементтерінің редукциясы, присоскалардың мамандануы, шектеулі қозғалғыштық пен өмір ортасының ерекшеліктерінің әсерінен болатын өзгерістер сипатталған. Теріден-бұлшықетті қапшықтың базальды қабатының механикалық және қорғаныштық кедергі ретіндегі рөлі егжей-тегжейлі қарастырылған.

Функционалды морфологияға арналған тарауда трематодтардың бұлшықеттерінің қозғалыс және бекіту функциялары, присоскалардың жұмыс механикасы, қонақ организм ішінде қозғалу және бұлшықет жүйесінің өмірлік циклді іске асырудағы рөлі талданған. Бұлшықет талшықтарының ультрақұрылымдық сипаттамалары және олардың энергетикалық алмасу мен паразиттік өмір салтына бейімделуі арасындағы байланыс көрсетілген.

Алынған нәтижелер трематодтардың бейімделу механизмдерін терең түсінуге, олардың бұлшықет жүйесінің морфологиялық сипаттамасын нақтылауға мүмкіндік береді және паразиттік организмдерді морфологиялық зерттеудің мүмкіндіктерін кеңейтеді. Монография студенттерге, магистранттарға, докторанттарға, сондай-ақ паразитология, зоология және ветеринарлық ғылым салаларының мамандарына арналған.

Мазмұны:

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монография атауы: СТУДЕНТТЕРДІҢ ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫ ӘЛЕУЕТІН АРТТЫРУ ҮДЕРІСІНДЕ ӨЗДІК ЖҰМЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ШАРТТАРЫ

Автор: Нургалиева Муршида Елубаевна

ISBN 978-601-345-432-0

Қысқаша сипаттама: Монография өзекті мәселеге – жоғары мектеп студенттерінің өздік жұмысын ұйымдастыру үдерісіне арналған. Монографияда интеллектуалды әлеуетті арттыру үдерісінде студенттердің өздік жұмысын ұйымдастырудың теориялық негіздері берілген. Оқу үдерісінде болашақ маманның интеллектуалды әлеуетін арттыруды қамтамасыз ететін студенттердің өздік жұмысының мәні мен мазмұны ашылды; студенттердің интеллектуалды әлеуетін арттыру үдерісі факторының мақсаты мен құрылымы негізделген; студенттердің интеллектуалды әлеуетін арттыру үдерісінде өздік жұмысты ұйымдастыру моделі әзірленді; студенттердің өздік жұмысын жетілдіру әдістемесі әзірленді және оның тиімділігін тәжірибелік-эксперименттік тексеру жүзеге асырылды.

Монография жоғары және орта кәсіптік оқу орындарының оқытушыларына, докторанттарға, білім беруді зерттеушілерге, практикалаушы педагогтарға және т.б. арналған.

Монографияның бірінші тарауында жоғары оқу орындарындағы білім мазмұнының дамуы, оның студенттердің өздік жұмысын тиімді ұйымдастырудағы рөлі мен маңызы қарастырылады. Білім мазмұнының жаңаруы, құзыреттілікке негізделген тәсілдердің енгізілуі, оқу бағдарламаларының икемділігі мен бейімделгіштігі студенттердің интеллектуалды дамуына әсер ететін маңызды факторлар ретінде талданады. Сонымен қатар білім мазмұнындағы теориялық және практикалық компоненттердің өзара байланысы студенттің тұлғалық әрі кәсіби дамуын қамтамасыз ететіні ашылады.

Оқу материалының құрылымы, көлемі, мазмұндық тереңдігі және оны игеру талаптары студенттердің дербес оқу әрекетіне қалай ықпал ететіні сарапталады. Өздік жұмысты ұйымдастыруда білім мазмұнының қолжетімділігі, жүйелілігі, логикалық тұтастығы ерекше мәнге ие екені негізделеді. Осы арқылы студенттердің танымдық белсенділігі, талдау, іздену, ақпаратты қайта өңдеу және қолдану қабілеттері дамитыны көрсетіледі.

Студенттердің интеллектуалды әлеуетін арттыруға бағытталған әдістемелік амалдар мен білім беру технологияларын талдауға арналған. Психологиялық-педагогикалық теориялар негізінде интеллектуалды даму заңдылықтары, танымдық процестердің (ойлау, зейін, есте сақтау, рефлексия) ерекшеліктері қарастырылады. Сонымен бірге жаңа әдістемелер (интерактивті оқыту, жобалық жұмыс, зерттеушілік әрекет) студенттердің интеллектуалдық өсуіне ықпал ететін тиімді құралдар ретінде сипатталады.

Әдістемелік аспектілерді анықтау барысында оқытушының бағыттаушы рөлі, оқу тапсырмаларының деңгейлестірілуі, студенттердің жеке оқу траекториясын қалыптастыру мүмкіндіктері талданады. Студенттің танымдық қызығушылығын арттыру, оқу уәжін күшейту, білімді қолдану дағдыларын дамытуға бағытталған әдістердің кешені интеллектуалды әлеуетті арттырудың тиімді жүйесі ретінде негізделеді.

Кредиттік оқыту жүйесінің философиясы, құрылымы және оның студенттердің өздік жұмысына қоятын талаптары талданады. Кредиттік жүйе студенттің дербес оқу әрекетіне негізделетіндіктен, бұл модельде өздік жұмыстың көлемі, сапасы және нәтижелілігі басты көрсеткішке айналады. Теоретикалық-әдіснамалық тұрғыда академиялық еркіндік, оқытудың модульдік жүйесі, оқу жүктемесін жоспарлау және білім нәтижелерін бағалау принциптері қарастырылады.

Сонымен қатар кредиттік технология студенттің оқу барысында өзіндік реттеу, жоспарлау, уақытты басқару, зерттеу жүргізу дағдыларын дамытуға бағытталғандығы негізделеді. Студенттің интеллектуалды әлеуетін арттырудағы кредиттік оқыту жүйесінің артықшылықтары – дербестік, жауапкершілік, шығармашылық ізденіс, нәтижеге бағдарлану – ғылыми-әдіснамалық көзқарас тұрғысынан сипатталады.

Монографияның екінші тарауы студенттердің интеллектуалды әлеуетін дамытуға мүмкіндік беретін педагогикалық шарттардың мазмұнын ашуға бағытталған. Оқу ортасын ұйымдастыру, мотивациялық қолдау, оқу материалын деңгейлеп ұсыну, рефлексияны ынталандыру сияқты шарттар студенттің дербес ойлауын дамытуда маңызды рөл атқарады. Педагогикалық шарттар жүйесі студенттің өздік жұмысқа деген қызығушылығын арттырып, интеллектуалдық қабілеттерінің қалыптасуына жағдай жасайды.

Сонымен бірге педагогикалық шарттар білім беру үдерісінде инновациялық технологияларды тиімді қолдану, цифрлық ресурстармен жұмыс, оқытушы мен студент арасындағы серіктестік қарым-қатынасты қалыптастыру негізінде сипатталады. Бұл шарттар оқу-тәрбие процесінің нәтижелілігін арттырып, студенттің тұлғалық өсуіне ықпал етеді.

Әзірленген теориялық модельдің құрылымы, мазмұндық компоненттері мен жұмыс істеу механизмі қарастырылады. Модель студенттің интеллектуалды әлеуетін арттыруға бағытталған мотивациялық, мазмұндық, операциялық және бағалау компоненттерінен тұратыны айқындалады. Әр компоненттің өзара байланысы мен олардың өздік жұмысты жетілдірудегі рөлі жүйелі түрде сипатталады.

Модель студенттің дербес оқу әрекетін жоспарлау, танымдық тапсырмаларды орындау, ақпаратты өңдеу, нәтижені талдау кезеңдерін қамтиды. Бұл модельді оқу үдерісіне енгізу студенттердің танымдық белсенділігін арттыруға, интеллектуалдық қабілеттерін дамытуға және кәсіби құзыреттіліктерін қалыптастыруға мүмкіндік беретіні негізделеді.

Студенттердің өздік жұмысын дамытуға әсер ететін ішкі және сыртқы факторлар талданады. Ішкі факторларға студенттің уәжі, қызығушылығы, оқу біліктіліктері мен тұлғалық ерекшеліктері жатса, сыртқы факторларға білім беру ортасы, оқытушының жетекшілік стилі, оқу бағдарламасының мазмұны, ақпараттық ресурстардың қолжетімділігі жатады. Әр фактордың ықпалы ғылыми негізделген деректер арқылы сипатталады.

Сонымен қатар цифрландыру, білім беру технологияларының дамуы, академиялық еркіндікке бағытталған саясат сияқты қазіргі заман талаптары студенттердің өздік жұмысын жетілдірудің маңызды алғышарттары ретінде қарастырылады. Бұл факторлар өздік жұмыстың тиімділігін арттыруға және студенттердің интеллектуалды әлеуетінің өсуіне тікелей әсер ететіні дәлелденеді.

Монографияның үшінші тарауында зерттеудің бастапқы кезеңінде жүргізілген диагностика әдістері, құралдары және алынған бастапқы деректер сипатталады. Диагностикалық жұмыс студенттердің интеллектуалды әлеуетінің бастапқы деңгейін, дербес жұмыс дағдыларын, танымдық белсенділігін, оқу уәжін анықтауға бағытталған. Әңгімелесу, сауалнама, бақылау, тестілеу және қызмет өнімдерін талдау сияқты әдістер пайдаланылғаны баяндалады.

Диагностикалық нәтижелер студенттердің өздік жұмысқа дайындығын, интеллектуалды қабілеттерінің даму ерекшеліктерін және оқу үдерісіндегі проблемалық аймақтарды анықтауға мүмкіндік береді. Бұл деректер эксперименттің келесі кезеңдерін жоспарлауға негіз болады.

Эксперименттің қалыптастырушы кезеңінде қолданылған әдістемелік жүйенің мазмұнын сипаттайды. Әдістеме мотивациялық, мазмұндық, технологиялық және бағалау блоктарынан тұрып, студенттердің интеллектуалды әлеуетін арттыруға бағытталған оқу тапсырмалары, интерактивті әдістер және цифрлық ресурстар кешенін қамтиды. Өздік жұмысты жоспарлау, орындау және рефлексиялау кезеңдері нақты алгоритмдер негізінде түсіндіріледі.

Әдістеме студенттің танымдық әрекетін белсендіруге, ақпаратты талдау, синтездеу, салыстыру, бағалау дағдыларын дамытуға бағытталған. Тарауда әдістемені қолдану шарттары мен оның оқу үдерісіндегі интеграция мүмкіндіктері көрсетіледі.

Эксперимент жұмысының нәтижелері салыстырмалы талдаумен ұсынылады. Эксперименттік және бақылау топтарының көрсеткіштері, студенттердің интеллектуалды әлеуетінің даму динамикасы, өздік жұмыс сапасының жақсаруы статистикалық өңдеу әдістері арқылы дәлелденеді. Нәтижелер диаграммалар, кестелер немесе сандық көрсеткіштер арқылы интерпретацияланады.

Қорытындысында ұсынылған педагогикалық шарттар мен әдістеменің тиімділігі ғылыми негізде дәлелденіп, олардың практикалық маңызы ашылады. Сонымен қатар зерттеудің нәтижелері жоғары мектептің білім беру тәжірибесіне енгізуге болатын ұсыныстармен қорытындыланады.

Мазмұны:

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс мәліметтері:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz

Монографияның атауы: ГЕРКОНДАР НЕГІЗІНДЕ ЭЛЕКТР ҚОЗҒАЛТҚЫШТАРДЫ ҚОРҒАУ ҚҰРАЛДАРЫН ДАЙЫНДАУ

Автор: Калтаев Абдулла Габдылманапулы

ISBN 978-601-345-672-0

Қысқаша сипаттама: Монографияда геркондар – герметизацияланған магниттік басқарылатын контактілер негізінде жүзеге асырылған электр қозғалтқыштарын релейлік қорғаудың жедел әрі жоғары сенімді жүйелерін жасау теориялық және практикалық аспектілері қарастырылған. Зерттеу заманауи электроэнергетиканың өзекті мәселелерінің бірі – қорғау схемаларын құру кезінде ауыр және металл тұтынуы көп ток трансформаторларын қолданбау арқылы сенімділікті елеулі түрде арттыру және құрылғылардың массасын азайту мәселесін шешуге бағытталған.

Монографияда 1000 В-тан төмен және жоғары кернеулі электр қозғалтқыштарын қорғаудың бар әдістерінің егжей-тегжейлі талдауы берілген, соның ішінде өндірістік кәсіпорындар мен электр станцияларында қолданылатын дәстүрлі токтық, дифференциалдық және дифференциалды-фазалық схемалар қамтылған. Ерекше назар фазалық токтарды салыстыруға негізделген және мажоритарлық схемаларды қолданатын, іске қосылудың сенімділігін арттыратын және ақауларды өздігінен диагностикалау мүмкіндігі бар қорғау шешімдеріне аударылған. Белгілі шешімдерді талдау негізінде олардың шектеулері анықталды – орамдық тұйықталуларға төмен сезімталдық, өзін-өзі бақылаудың жоқтығы, конструкциялардың көлемділігі және ток трансформаторлары параметрлеріне тәуелділік.

Жұмыстың ғылыми жаңалығы – геркондар негізіндегі электр қозғалтқыштарын қорғаудың жаңа конструктивтік және функционалдық принциптерін әзірлеуде, олар жоғары сезімталдыққа, жедел әрекет етуге және сыртқы электромагниттік әсерлерге төзімділікке ие. Статор фазалары арасындағы бұрыштарды өлшеу трансформаторларын қолданбай бақылайтын құрылғылардың үлгілері ұсынылған, сондай-ақ «2 из 3» мажоритарлық принциппен және функционалды диагностикалау мүмкіндігі бар схемалар жасалған. Әр түрлі жұмыс режимдерінде – қысқа тұйықталулар, орамдық зақымдар және фазалардың үзілуі кезінде геркондық қорғаныстың тиімділігін растайтын есептеулер мен эксперименттік зерттеулер жүргізілген.

Монографияның практикалық маңызы – әзірленген шешімдерді қарапайым, үнемді және жоғары сенімді жаңа релейлік қорғау жүйелерін жасау үшін қолдану мүмкіндігінде. Ұсынылған әдістемелер мен схемалар өнеркәсіпте, энергетикада және автоматтандырылған басқару жүйелерінде электр қозғалтқыштарын жобалау, іске қосу және пайдалану кезінде пайдалануға болады.

Монография «Электроэнергетика» және «Релейлік қорғау» бағыттары бойынша оқитын докторанттар, аспиранттар мен магистранттарға, сондай-ақ электр инженерлері, жобалаушылар және электр қозғалтқыштарын қорғау мен сенімділігі мәселелерімен айналысатын ғылыми қызметкерлерге арналған.

Мазмұны:

Монографияның толық мәтінімен Beisembayev Library («Торайғыров университеті» КеАҚ кітапханасы), Павлодар қ., Ломов көш., 64 мекенжайында танысуға болады.

Монографияны сатып алу мәселелері бойынша «Toraighyrov University» баспасына хабарласуға болады.

Байланыс:

Тел.: +7 (7182) 67-36-69 (ішкі 1147)

E-mail: kereku@tou.edu.kz